Giữa những quả đồi lúp xúp hoa dại và trơ trơ những gốc cây đã bị đốn hạ hoặc bị đốt cháy đen là một cây đa cổ thụ, nỗi trội lên như một đám mây giữa bầu trời xanh sâu thẳm. Đó là một cây đa thần, tán rộng che kín cả bầu trời bao quanh gốc cây to rắn rỏi. Trông xa như một cái dù khổng lồ. Trên tán cây thấp thoáng có những con quạ đen sà vào và thỉnh thoảng kêu váng lên càng làm tăng thêm cái vẻ huyền bí trầm mặc. Dưới gốc cây là một cái am thờ, nét rêu phong cổ kính nói lên cái tuổi thọ lâu năm của nó.
Người ta đoán rằng, cây đa đã tồn tại hằng trăm năm. Bởi từ khi người dân đầu tiên của bản Chít đến đây lập nghiệp thì đã thấy cây đa sừng sững. Người dân bản từ thế hệ này đến thế hệ khác nối nhau vào rừng khai hoang trồng cây tỉa bắp vào đầu mỗi mùa nương rẫy thì họ lại lên gốc cây đa làm lễ cúng thần và nghe nhiều truyền thuyết linh thiêng huyền bí từ cây đa thần thoại. Mùi hương khói bảng lãng lơ lửng bâng khuâng hòa quyện quanh cây đa một màu huyền nhiệm.
***
1.
Tôi tình cờ gặp Huệ dưới gốc cây vào một buổi chiều khi ánh mặt trời xen kẻ lá soi xuống triền đồi một màu huyền hoặc.
Huệ là một cô gái chăn bò nhưng cái nắng ngấm vào da Huệ không làm da cô đen mà làm da Huệ thêm hồng, như ánh hoàng hôn tô điểm cho làn mây ửng nắng. Làn da Huệ không bị nắng ăn hay ăn nắng mà nó được nắng đánh phấn tô hồng như một trái cây đang vào độ chín.
Mái tóc Huệ dài và Huệ búi gọn như người ta dấu một viên ngọc quý. Khi Huệ buông mái tóc ra thì cả một màu đen sáng lóng lánh xỏa xuống bờ vai như một đám mây sà xuống đậu trên lưng chừng một ngọn núi của Đà Lạt mờ sương hay Sa Pa huyền ảo.
Nụ cười của Huệ như sóng vỗ về vào lúc mặt trời mới nhô lên mặt mặt biển hay như ánh trăng rằm lấp ló trong vòm lá… tươi sáng mà tỏa ra. Đó là nụ cười làm sáng lên bất cứ cái nhìn u tối nào của cõi nhân gian. Một nụ cười mà thượng đế dành để làm đẹp cho đời.
Thế mà Huệ lại thường xuyên bịt mặt, đội nón cầm cái rựa chặt củi. Chiều chiều, Huê đặt trên lưng bò hai bó củi và lùa đàn bò trở về.
Cứ như thế, Huệ lớn lên ở cái vùng đất có bản làng của người Thái và cả người kinh này đã gần 20 năm.
2.
Xưa kia, quanh cây đa này không có dấu chân người. Rừng già cất lên giai điệu gầm gừ như hổ gầm và tiếng réo rắt trầm mặc của thác nước hòa với tiếng chim kêu vượn hót. Rắn bò lổn nhổn như vắt sau mưa còn con người thì chỉ dám từ xa nhìn lại.
Người ta nói rằng, đó là khu rừng ma. Bản Chít cách đó mấy ngày đi rừng có một đôi nam nữ yêu nhau. Cô con gái của trưởng bản có một khuôn mặt đẹp như một giọt sương đọng ngọn cỏ. Thân hinh cô mềm mại như dây rừng và cô có giọng nói ngọt như mật ong còn cơ thể của cô thơm như hương hồi hương quế. Thế mà cô lại bị tạo hóa lấy đi đôi mắt để cô chẳng được ngắm nhìn nhan sắc của chính mình. Có nhiều chàng trai trong vùng đến cầu hôn nhưng cô chẳng để đến ai.
Cho đến một hôm, có một chàng trai đi vào khu rừng ma mà xưa nay chưa bao giờ có người đặt chân đến. Vượt qua bao lời nguyền, lời đồn đại về sự hiểm nguy khi bước chân đến cây đa sừng sững. Chàng trai leo lên cây đa già và hái về một thứ trái cây trong như con mắt của nhưng nàng tiên và ăn vào thì ngọt lịm ngấm vào từng làn da thớ thịt. Chàng trai dâng chùm trái cây lên cô gái và ngõ lời cầu hôn. Lạ thay, cô gái đã bao năm thờ ơ lãnh đạm trước những lời có cánh của bao chàng trai và đã bao năm cô chưa hề nỡ một nụ cười thì nay, bằng một trực cảm hay linh tính mà thần linh mách bảo đã giơ bàn tay đón nhận tấm thịnh tình từ chàng trai xa lạ, áo quần rách tươm vừa đi từ rừng ma trở về. Cô gái ngậm trái cây và từ từ mở mắt ra. Asnh sáng ùa vào đôi mắt lâu nay tối tăm làm cô choáng ngợp.Cô nỡ một nụ cười như ánh trăng tỏa xuống nhân gian màu lung linh huyền ảo. Bên ánh lửa bập bùng của ngày lễ hội, các chàng trai cô gái nhảy múa vui mừng. Dân bản reo vui. Họ cầm tay chàng trai rách tươm vì gai cào đưa lên cho cô gái. Cô gái từ từ nhìn vào chàng trai mà mới vừa đay thôi, cô đã trao cho một cái gật đầu đày ngụ ý. Bất chợt, cô hét toáng lên. Một khuôn mặt di dạng đang hiện hữu. Chàng trai mà vừa mới được cô gái đón nhận bằng khuôn mặt ngời sáng ánh trăng thì nay cô nhìn bằng ánh mắt đen như màu thâm u của khu rừng ma tăm tối.
Hôm sau, người ta không còn nhìn thấy chàng trai kia ở bản. Chàng trai đi vào rừng và không bao giờ trở lại mặc cho cô gái nhìn theo với nỗi đau mà chưa bao giờ cô cảm nhận được kể từ khi thần linh trao cho cô đôi mắt sáng để nhìn rõ thế gian.
Bản Chít , kể từ đó đến nay đã trả qua bao mùa nương rẫy. Lời nguyền mà chàng trai để lại làm cho cây đa cổ thụ nhuốm màu thần thoại. Lời nguyền rằng: hễ ai dám leo lên cây đa hái trái cây hái trái cây về sẽ bị thần linh làm cho khuôn mặt dị dạng nửa người nửa quỷ. Còn ai bị mù mắt nếu ăn trái cây hái từ cây đa sẽ có đôi mắt sáng nhìn rõ hơn bất cứ người thường nào.
Đã bao thế hệ người dân bản Chít lớn lên rồi ngã xuống là bao niêu lần người ta thay nahu làm lễ cúng thần cây đa màu nhiệm. Khu rừng quanh cây đa đã bị đốn trụi mà cây đa vẫn sừng sũng thách thức sức mạnh của con người và thiên nhiên với một truyền thuyết in sâu vào tiềm thức…
Cho đến một hôm, người dân bản Chít gặp một cô gái dắt theo một người mẹ mù lòa. Họ tá túc trong cái am thờ dưới cây đa cổ thụ. Ban ngày, cô gái đi làm thuê, đêm về ngủ trọ trong miếu. Mẹ cô dọn dẹp miếu thờ, chăm lo nhang khói.
Cho đến một ngày, người dân bản Chít bèn họp nhau lại cùng chung tay dựng cho họ một ngôi nhà. Từ đó, hai mẹ con trở thành người dân bản. Cô gái đó có tên là Huệ.
3.
Tôi nhận được thư Huệ vào một buổi chiều. Thư Huệ viết: “tháng tới, Huệ lấy chồng. Chồng Huệ là bác sỹ trong đoàn mổ mắt miễn phí cho mẹ em lên đây công tác. Bức tranh anh vẽ Huệ xong chưa? Em mời anh lên dự đám cưới của chúng em vào ngày…”.
Bức tranh tôi vẽ Huệ bên cây đa vào một buổi chiều. Bức tranh đó được Huệ treo trang trọng trong rạp cưới. Ngoài kia, hương khói vẫn bảng lãng bên gốc đa trầm mặc.
Phan Xuân Hậu
Địa chỉ : Phan Xuân Hậu, xóm Phan Đang Lưu, Hoa Thành, Yên Thành, Nghệ An.
Đt: 02386533230. 01656372760. MAIL: tuyenduy.1975@gmail.com
